زنجبیل یکی از مهم‌ترین ادویه‌ها و گیاهان دارویی است که تقریبا در سراسر جهان و در مکاتب مختلف درمان‌های طبیعی به ویژه طب‌سنتی هند، آیورودا، مکتب طب سنتی ایران و طب سنتی چین به عنوان یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی که جنبه‌های درمانی مختلفی دارد، شناخته شده است. زنجبیل به طور کلی از جمله گیاهانی است که علاوه بر جنبه‌های درمانی به عنوان یکی از چاشنی‌های مغذی در تهیه و طبخ بسیاری از غذاهای ایرانی، هندی و چینی استفاده می‌شود. متخصصان و درمانگران طب سنتی هند، آیورودا، در متون کهن خود زنجبیل را دارویی طبیعی، مقوی قلب، محرک جریان گردش خون و محرک هضم غذا می‌دانند و مواردی چون خاصیت ضدسرفه، ضد لخته شدن خون و ضدالتهاب را برای آن یادآور شده‌اند.
ترکیبات شیمیایی:
مهم ترین ترکیبات زنجبیل شامل مواد بودار سوزاننده ای است که بیشتر اثرات اصلی آن مربوط به همین مواد است
ترکیبات اصلی آن شامل: انواع قندها (۵۰ تا ۷۰ درصد)، چربی ها ( ۳ تا ۱۸ درصد)اولئورزین(۴ تا ۵/۷درصد) و ترکیبات سوزاننده (۱ تا ۳ درصد) است
یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه(۶ گرم) حاوی ۵ کالری، یک گرم کربوهیدرات و مقدار بسیار جزئی چربی، پروتئینو فیبر می باشد.
این اکسپکتورانت طبیعی است
درمانگران طب سنتی چین برای درمان سرماخوردگی یکی از رایج‌ترین بیماری فصل زمستان، شربتی را تجویز می‌کنند که با ترکیب زنجبیل و عسل و آبلیموی تازه تولید می‌شود. برای تهیه این شربت مقدار مشخصی از زنجبیل را با آبلیموی تازه و مقداری عسل با یک لیوان آب گرم ترکیب کرده و برای تسکین دردهای ناشی از سرماخوردگی به بیمار توصیه می‌کنند. علاوه بر این ضمادی که با ترکیب همین مواد از سوی درمانگران چینی تهیه می‌شود، به صورت موضعی در محل پیشانی ضماد می‌شود که برای درمان و تسکین دردهای ناشی از سرماخوردگی بسیار مناسب است.
بجوید تا سرفه نکنید
به گفته متخصصان گیاه‌درمانی، زنجبیل خواص منحصربه‌فردی در کنترل و پیشگیری سرماخوردگی در فصل‌های سرد سال دارد. به اعتقاد درمانگران گیاه درمانی استفاده از برگ‌های زنجبیل در تسکین التهاب و تورم گلو نیز بسیار موثر است. به توصیه درمانگران، در زمان ابتلا به سرماخوردگی می‌توان چند برگ گیاه زنجبیل را جوید یا عصاره به دست آمده از برگ‌های آن را غرغره کرد و از خواص آن برای درمان التهاب‌ها و تسکین دردهای گلو بهره برد. اگر چه امروزه بسیاری از کارخانه‌های تولید دارو و فرآورده‌های دارویی تونیک‌ها و شربت‌هایی با منشاء گیاهی و با کمک زنجبیل و برگ‌های آن تهیه می‌کنند که قابلیت جایگزین شدن به جای شربت‌ها و فرآورده‌های دارویی شیمیایی را برای درمان التهاب، خشکی و دردهای ناشی از گلودرد و سرماخوردگی دارد.
با زنجبیل پاشویه کنید
بسیاری از طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به گردشگری حتما با کاربرد گیاه زنجبیل در تسکین سرمازدگی در فصل‌های سرد سال آشنا هستند. در بسیاری از مناطق کوهستانی در کشورهای سردسیر که میزان بارندگی برف زیاد است، استفاده از زنجبیل به منظور کنترل و درمان سرمازدگی بدن بسیار رایج است. برای این منظور ترکیب برگ‌ها یا پودر زنجبیل در آب گرم و قرار دادن پاها در آن که بیشترین تماس را به هنگام راه رفتن با برف دارند، توصیه شده است.
اگر می‌خواهید چاق شوید…
زنجبیل به دلیل اینکه خواص درمانی متنوعی دارد، بسیار مورد توجه درمانگران و متخصصان شیوه‌های درمانی طبیعی در سراسر جهان قرار گرفته و شرکت‌های داروسازی و تولید داروهای گیاهی فراوانی از این گیاه، فرآورده‌های متنوعی را تولید و روانه بازار داروها و مکمل‌های با منشاء گیاهی کرده‌اند. تا امروز در سراسر جهان بسته‌بندی‌های متنوعی از زنجبیل به صورت پودر، اسانس، و عصاره تولید می‌شود و جنبه‌های مختلف درمانی مثل درمان تهوع، کم‌اشتهایی، اسپاسم‌ها و گرفتگی‌های روده، برونشیت و برخی از بیماری‌های مفصلی مثل روماتیسم را درمان می‌کند. البته نکته‌ای که در این زمینه نباید به سادگی از کنار آن عبور کنیم توجه به زمان تولید فرآورده‌های مختلفی است که از گیاه زنجبیل تولید می‌شوند، زیرا در صورتی می‌توان از زنجبیل انتظار درمان داشت که تازه بوده و مدت زمان زیادی از تولید آن نگذشته باشد. در مورد اسانس‌های تولید شده از زنجبیل نیز متخصصان طب سنتی آیورودا معتقدند که میزان زنجبیل موجود در اسانس در صورتی که بیشتر از یک درصد باشد، خواص درمانی خود را حفظ می‌کند.
تهوع دارید! زنجبیل کمک می‌کند!
بر اساس تحقیقات پژوهشگران استفاده از زنجبیل برای درمان تهوع و استفراغ دوران بارداری بسیار موثر است. تهوع و استفراغ بارداری به ویژه در ساعات اولیه روز از شایع‌ترین عوارض بارداری در زنان است. بر اساس تحقیقات به عمل آمده، مصرف زنجبیل به میزان مشخص و تحت نظارت پزشک یا متخصص زنان موجب کنترل درمان تهوع و استفراغ در این دوران می‌شود.
اگر دارو می‌خورید، باید بدانید
متخصصان شیوه درمانی طب سنتی در سراسر جهان معتقدند که مصرف بیش از اندازه و بدون قاعده زنجبیل عوارضی را به همراه دارد که یکی از مهم‌ترین آنها سوزش معده و ایجاد اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و سیستم عصبی بدن است. علاوه بر این توصیه‌هایی درباره احتمال تداخل برخی از داروهای رقیق‌کننده خون مثل وارفارین و آسپرین با گیاه زنجبیل وجود دارد که ممکن است برای بیمار عوارضی را همراه داشته باشد. درمانگران طب سنتی علاوه بر این مصرف این ادویه را برای خانم‌های باردار و شیرده نامناسب و در شرایط خاص با نظارت متخصص طب سنتی یا مکمل، مجاز می‌دانند.
با این چاشنی سرطان نمی‌گیرید
یکی از مهم‌ترین کاربردهای زنجبیل که از سوی محققان و پژوهشگران نیز به ثبت رسیده، خاصیت شگفت‌انگیز زنجبیل در پیشگیری از ابتلا به سرطان به ویژه سرطان روده بزرگ است. براساس تحقیقاتی که صورت گرفته در ترکیب گیاه زنجبیل ماده‌ای به نام zingiberen وجود دارد که علاوه بر ایجاد طعم و مزه، از رشد سلول‌های سرطانی در انسان پیشگیری می‌کند. از این رو درمانگران طب سنتی هند مصرف این ادویه را در تهیه غذاهای روزانه به مخاطبان خود توصیه می‌کنند.
بر اساس مطالعاتی که پژوهشگران انگلیسی در مورد زنجبیل انجام دادند، این گیاه را دارویی مناسب برای پیشگیری از تهوع ناشی از عمل‌های جراحی و شیمی‌درمانی در درمان بیماران مبتلا به سرطان یافتند. به اعتقاد این محققان زنجبیل این خاصیت را دارد که پس از اتمام عمل‌های جراحی علاوه بر آنکه حالت تهوع بیماران را که ناشی از مصرف مواد بیهوشی است، کنترل می‌کند می‌تواند به عنوان دارویی آرام بخش نیز برای تسکین دردهای بیماران مورد استفاده قرار بگیرد.
اسپاسم‌ها را مهار کنید
تونیک زنجبیل نیز یکی دیگر از فرآورده های این گیاه دارویی است که برای از بین بردن اسپاسم‌ها و گرفتگی عضلات از سوی درمانگران طب مکمل و جایگزین توصیه می‌شود. این تونیک علاوه بر آنکه به صورت صنعتی از سوی کارخانه‌های تولید محصولات گیاهی تولید می‌شود، به صورت سنتی نیز توسط درمانگران طب سنتی و مکمل در شیوه‌های مختلف درمان‌های طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیوه استفاده از این تونیک اینگونه است که با چند قطره از تونیک زنجبیل می‌توان موضع مورد نظر را که دچار گرفتگی یا اسپاسم شده ماساژ و مالش داد.
خواص داروئی زنجبیل:
- زنجبیل سرشار از ویتامین‌های C، D و B، مواد معدنی مثل پتاسیم و کلسیم، منیزیم، مس و زینک میباشد. برای همین هم یک ماده‌ی انرژی‌زای قوی محسوب می‌شود.
- این گیاه همراه با گیاهان دیگر بعنوان تقویت کننده معده و بدن، بادشکن و ضد نفخ بکار می رود .
- زنجبیل تازه وشربت زنجبیل با چای زنجبیل در بدن گرما تولید کرده و بدین وسیله مواد سمی و زائد بدن را بصورت عرق از بدن خار می سازد .
- زنجبیل همیار فوق‌العاده‌ای برای تسکین التهاب‌ها و دردهایی مثل روماتیسم و سردرد است. به خاطر این که مانع از تولید هورمون‌های التهاب‌زا می‌شوند.
- برای تسکین روماتیسم: ۱ میلی‌لیتر افشره‌ی خوراکی زنجبیل را در ۳۰ میلی‌لیتر روغن گیاهی حل کنید. هر صبح و شب ۶ قطره از این ترکیب را روی مناطق دردناک بدن قرار دهید تا درد تسکین پیدا کند.
- برای مقابله با سردرد: ۱ گرم زنجبیل خشک را در ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی‌لیتر آب به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه دم کنید. روزانه دو تا چهار فنجان از این دم کرده میل کنید.
- زنجبیل بهترین داروی سرماخوردگی و گلو درد میباشد . هنگامی که حس کردید دچار سرماخوردگی شده اید چند بار چای زنجبیل بنوشید و اگر گلو درد درید علاوه بر آنکه چای آنرا میل می نمائید با آن نیز قرقره کنید .
- زنجبیل را حتی برای کمپرس نیز می توان استفاده کرد که سموم بدن را خارج می سازد . برای این منظورابتدا چای زنجبیل استفاده کنید دستمالی را با آن آغشته و آب اضافی آنرا فشار داده در محل زخم یا درد بگذارید .
- درمان کننده یرقان است.
- تقویت کننده حافظه، بازکننده کبد و قاطع بلغم است و رطوبات غلیظی که در روی جدار روده و معده چسبیده باشد، از بین می برد.
- چربی‌های ضروری موجود در این ماده غذایی باعث می‌شود جریان خون در بدن افزایش یابد و این به بهبود دردهای عضلانی و رفع خستگی عضلاتی که از آنها کار کشیده‌اید، کمک می‌کند.
- زنجبیل را جهت فلج و ضعف اعصاب تجویز کرده اند.
- زنجبیل برای درمان اسهال ناشی از مسمومیت غذایی نیز مفید است.
- تشنگی را برطرف می کند.
- مخلوط زنجبیل با نبات و کندر را جهت جلوگیری از نفخ میوه های نارس تجویز کرده اند.
- از آنجایی که زنجبیل حاوی آنتی اکسیدانی به نام شوگائول Shogaol است می‌تواند با پیشرفت بیماری آلزایمر مقابله کند.
- اگر زنجبیل را کوبیده و روی آبگوشت بپاشند، درد مفاصل را تسکین می دهد.
- زنجبیل مانع لخته شدن خون و گرفتگی رگ‌های خونی می‌شود برای همین هم جریان خون را راحت‌تر می‌کند.
- زنجبیل می‌تواند به عنوان ماده‌ای برای طراوت و تازگی بخشیدن به پوست نیز مورد استفاده قرار گیرد. میتوانید اندکی نمک، یک قاشق سوپخوری آبلیمو و یک قاشق سوپخوری زنجبیل ریز خرد شده را با هم مخلوط کنید. سپس آنها را با فواصل ۱۵ ثانیه‌ای در مایکروویو قرار دهید تا گرم شود. بعد این مخلوط را به همه پوست‌تان بمالید و بعد بشویید. زنجبیل به پوست شما درخشندگی می‌دهد و ویتامین C موجود در آبلیمو به پوست‌تان نرمی و لطافت می‌بخشد.
- اگر در هنگام مسافرت با هواپیما یا خودروی سواری دچار دل به هم خوردگی می‌شوید، خوردن زنجبیل شور یا شکر اندود را امتحان کنید.
- ترکیبات موجود در زنجبیل مانند یک آنتی اکسیدان قوی عمل کرده و سلول‌ها را از گزند رادیکال‌های آزادی که باعث پیشرفت سرطان می‌شوند حفظ می‌کند.
- مصرف زنجبیل به اندازه مصرف قرص ایبوبروفن در تسکین دردهای ناشی از قاعدگی موثر بوده است. شما میتوانید دو قاشق سوپخوری ریشه زنجبیل تازه را به مدت ۱۵ دقیقه در آب خیس کنید. سپس آن را صاف نمایید و به همراه چند قطره عسل یا آبلیمو بنوشید.
- این گیاه برای خانم هائی که عادت ماهیانه آنها عقب می افتد نیز تجویز شده است .
- زنجبیل برای غدد فوق کلیه مفید بوده و ترشح هورمون کورتیزول را از این غدد زیاد می کند و بیشتر خواص زنجبیل به همین دلیل می باشد.
- افشره‌ی خوراکی زنجبیل حاوی خواص ملینی است که می‌تواند به رفع یبوست کمک کند به این منظور دو قطره از افشره‌ی خوراکی زنجبیل را روی شکمتان چکانده و دایره‌وار در جهت عقربه های ساعت ماساژ دهید و یا اینکه یک قطره از این افشره را در یک قاشق روغن زیتون چکانده و قبل از غذا ببلعید.
طرز استفاده از زنجبیل:
- یک قاشق چایخوری پودر خشک زنجبیل و یا دو قاشق چایخوری زنجبیل رنده شده تازه را در داخل قوری ریخته رویآن آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه آنرا با حرارت ملایم دم کنید و سپس آنرا با عسل شیرین کرده و میل کنید .
- چای زنجبیل هر چقدر بیشتر بماند و دم بکشد تند تر می شود .حتی می توان چای زنجبیل را بعد از سرد شدن در داخل یخچال گذاشت و خنک کرد و مانند یک نوشابه سرد استفاده نمود .
- برای تهیه شربت زنجبیل یک قسمت زنجبیل رنده شده را با سه قسمت عسل مخلوط کرده و در شیشه دربسته در یخچال نگهدری کنید و هر موقع خواستید مصرف کنید .
- برای درست کردن تنتور زنجبیل می توانید از الکل ۵۰ درجه استفاده نمائید . یک قسمت زنجبیل رنده شده را با سه قسمت الکل ۵۰ درجه مخلوط کرده و داخل یک شیشه تیره رنگ بریزید و بمدت چهارده روز آنرا چند بار در روز تکان دهید . بعد ازاین مدت آنرا صاف کرده و در جای خشک و خنک نگهدری کنید .
موارد احتیاط:
- روزانه بیش از ۲ میلی‌گرم زنجبیل خشک که معادل ۱۰ گرم زنجبیل تازه است مصرف نکنید.
- در کودکان زیر دو سال نباید استفاده شود.
- مصرف زیاد زنجبیل موجب سوزش سردلمی شود.
- افرادی که سنگ کلیه دارند، باید قبل از مصرف زنجبیل حتما با پزشک خود مشورت نمایند.
- اگر داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و آسپیرین مصرف می کنید، زنجبیل نخورید
- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است با داروهای قلبی و دیابت تداخل نماید.
- مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی باید در حد متعادل باشد.
- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی گردد.
- افشره‌ی خوراکی زنجبیل برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود. توجه داشته باشید که درمان‌های گیاهی نیز می‌توانند آسیب رسان باشند. / برج دنتال
